Walka o najbliższych w obliczu masakry. Walka o siebie w cieniu wykluczenia

Niekwestionowanym tryumfatorem tegorocznej gali rozdania ORŁÓW był serbski obraz AIDA w reżyserii Jasmili Žbanić. Nominowany do Oscara® film, został przez Polską Akademię Filmową nagrodzony aż czterema statuetkami (Najlepszy Film, Najlepsza Reżyseria, Najlepszy Scenariusz oraz Najlepszy Montaż).

Akcja rozgrywa się w roku 1995, a główna bohaterka, bośniacka nauczycielka języka angielskiego Aida, pracuje w nalężącej do ONZ bazie w Srebrnicy jako tłumaczka. Kobieta współpracując ze stacjonującym tam wojskiem znajduje się w samym centrum makabrycznych wydarzeń, jakie zbliżają się wraz z nadchodzącymi Serbami i generałem Ratką Mladiciem na czele. Aida, przekazując spanikowanemu społeczeństwu nieprawdziwe, ale  uspokajające komunikaty od dowództwa, stara się jednocześnie ratować życie swojego męża i dwóch nastoletnich synów.

Wobec porażającej intensywności przedstawionych wydarzeń nie można pozostać obojętnym. AIDA to z jednej strony chwytająca za gardło opowieść o odważnej, jedynej w swoim rodzaju kobiecie, z drugiej - znakomita próba rekonstrukcji historycznych wydarzeń z lipca 1995 roku, w trakcie których armia bośniackich Serbów pod wodzą gen. Ratko Mladića dokonała aktu ludobójstwa na ponad 8 tys. muzułmańskich mężczyzn i chłopców. Zbrodnia dokonana w Srebrenicy, największa od czasu II wojny światowej tragedia Europy, została określona mianem "czystki etnicznej". Historia przeraża tym bardziej, że wszystko to działo się nieopodal strefy bezpieczeństwa ONZ. Stacjonujący tam żołnierze holenderscy, a było ich aż 400, pod dowództwem pułkownika Thoma Karremansa nie podjęli właściwie żadnych działań, aby powstrzymać zbrodniarzy. Jasna Djuricic w roli głównej to jeden z najbardziej hipnotyzujących występów aktorskich tego roku.  Jej postać uosabia wszelkie wzorce postaw człowieka w tak skrajnej sytuacji. Aida walczy o życie swoich najbliższych wyładowując frustrację, błagając na kolanach, zastraszając, oszukując, a na końcu szlochając. Warto zwrócić uwagę na genialne kadry, zwłaszcza zbliżenia na twarz bohaterki, wydawałoby się, że za każdym razem inną. Na pochwałę zasługują również Boris Isaković (Mladić) i Johan Heldenbergh (Karremans). Pierwsza postać to dosłownie huragan, który zmiecie absolutnie wszystko, co spotka na swojej drodze. Z kolei drugi z aktorów w umiejętny sposób oddaje narastający w dowódcy misji ONZ strach prowadzący do zguby. Ten bolesny obraz przedstawiony został w bardzo wyważony i empatyczny sposób. 

Poza polskimi Orłami, AIDA otrzymała również nagrodę dla Najlepszego filmu zagranicznego Independent Spirit oraz trzy Europejskie Nagrody Filmowe: dla Najlepszego europejskiego filmu roku, Najlepszego europejskiego reżysera roku (Jasmila Žbanić), Najlepszej europejskiej aktorki roku (Jasna Djuricic).

Z kolei WSZYSTKIE NASZE STRACHY to nowoczesny dramat obyczajowy oparty na prawdziwej historii Daniela Rycharskiego. Główny bohater, w rolę którego wcielił się Dawid Ogrodnik, jest ekscentrycznym artystą, katolikiem i aktywistą społecznym.

Charakterystyczna bluza ozdobiona tęczowymi elementami stanowi jego znak rozpoznawczy, a także jest manifestacją jego poglądów. Jako głęboko wierzący katolik, Daniel mocno angażuje się w sprawy duchowe. Mężczyzna uważa, że Kościół nie powinien być miejscem wykluczenia, a w jego wspólnocie powinna znaleźć się przestrzeń dla każdego bez względu na światopogląd i osobiste wybory. W wyniku dramatycznych wydarzeń decyduje się na wzięcie udziału w odważnej walce w obronie swoich idei i postanawia rozprawić się z homofobią mieszkańców rodzinnej miejscowości. 

Panuje przekonanie, że jeśli chcesz zobaczyć prawdziwą Polskę, musisz wyjechać na wieś. Ta z filmu WSZYSTKIE NASZE STRACHY przedstawia kraj podzielony pod względem wartości i tolerancji społecznej. Daniel, mimo pozornie spokojnego życia, toczy wiele walk: o swoje miejsce w Kościele, o prawo do miłości dla siebie i innych spotykających się z homofobicznymi wyzwiskami. Lecz również o lokalną społeczność, kiedy staje na czele rolniczego protestu.

WSZYSTKIE NASZE STRACHY to film debiutującego w roli reżysera Łukasza Gutta (został nagrodzony ORŁEM w kategorii Odkrycie roku) oraz kuratora, Łukasza Ronduda. Inspiracją i osią wydarzeń obrazu jest projekt artystyczny Rycharskiego "Krzyż" - ozdobiony motywem ruty krucyfiks wykonany z dwóch kawałków drewna pochodzących z drzewa, które rosło w miejscu samobójczej śmierci dwójki nastolatków. „Krzyż” Rycharskiego trafił do Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie skąd, w ramach performance'u artysta wynosił go na Krakowskie Przedmieście.

Poza ORŁEM dla Łukasza Gutta film zdobył również pięć Złotych Lwów na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni – trzy nagrody specjalne oraz statuetki dla Najlepszego filmu i za Najlepsze zdjęcia. W postać Daniela Rycharskiego wcielił się jeden z najzdolniejszych polskich aktorów młodego pokolenia, wielokrotnie nagradzany, Dawid Ogrodnik.